RYS HISTORYCZNY
Początki szkolnictwa specjalnego na Żywiecczyźnie sięgają 1960 r., kiedy to Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Żywcu Uchwałą nr 151/XXIII/60 z dnia 10 sierpnia powołało Szkołę Podstawową Specjalną w Międzybrodziu Bialskim. Inicjatorami otwarcia szkoły specjalnej byli: Stefan Majkut – inspektor szkolny, Ferdynand Łukaszek – podinspektor Wydziału Oświaty PRN w Żywcu, poseł na Sejm i Czesław Ciastuła - kierownik Szkoły Podstawowej w Międzybrodziu Bialskim.
W dniu 1 września 1960 r. otwarto Szkołę Specjalną z klasami I i II dla dzieci opóźnionych w rozwoju. Na jej siedzibę przeznaczono dwa budynki po pracownikach budujących zaporę w Porąbce, zwanych junackimi barakami, w których początkowo znajdowały się: dwie izby lekcyjne, dwie sypialnie, kuchnia i jadalnia. Kierownikiem szkoły został Czesław Ciastuła, od 1963 roku Anna Syjota. W nowo otwartej szkole warunki do nauki i opiekę wychowawczą znalazło 42 uczniów. Pierwsza kadra pedagogiczna składała się z dwóch nauczycieli i dwóch wychowawców. Nie mieli oni kwalifikacji z pedagogiki specjalnej, jednakże już w pierwszym roku pracy trzech z nich podjęło studia zaoczne w Państwowym Instytucie Pedagogiki Specjalnej w Warszawie, kierowanym wówczas przez twórcę podstaw pedagogiki specjalnej w Polsce – profesor Marię Grzegorzewską.
Z dniem 1 lutego 1961 r. Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie za zgodą Ministra Oświaty nadało placówce rangę Państwowego Zakładu Wychowawczego.
Uciążliwe warunki lokalowe wymagały dużego wysiłku i poświęcenia ze strony kierownictwa zakładu i kadry pedagogicznej. Liczba izb lekcyjnych była zbyt mała
w stosunku do potrzeb. Dlatego wyremontowano kolejne pomieszczenie,
z którego uzyskano w roku szkolnym 1961/1962 trzecią izbę lekcyjną dla klasy trzeciej. W tym czasie w Zakładzie przebywało już 70 dzieci.
W 1963 roku powstała Powiatowa Komisja Selekcyjna z siedzibą przy Zakładzie Wychowawczym w Międzybrodziu Bialskim. Zadaniem Komisji było badanie
i kwalifikowanie dzieci do kształcenia specjalnego. Przewodniczącą komisji była Anna Syjota, a w jej skład wchodzili: Czesław Ciastuła - kierownik zakładu, Antoni Tlałka – psycholog, Jan Pawluszkiewicz – psychiatra, Ferdynand Łukaszek – podinspektor. Powstanie komisji było niezmiernie ważne, gdyż przyjęcie dzieci do szkół specjalnych było i nadal jest zależne od wyników uprzednio przeprowadzonych obserwacji i badań.
W 1968 roku wprowadzono nowy system orzecznictwa doraźnych form kształcenia specjalnego. Rola ta przypadła Poradniom Wychowawczo-Zawodowym, które przejęły całość obowiązków związanych z orzecznictwem oraz współpracującymi z nimi placówkami specjalistycznymi służby zdrowia i szkołami. Od 1993 roku orzecznictwem zajmują się Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne.
Duży wpływ na właściwą działalność Państwowego Zakładu Wychowawczego
i osiągane rezultaty w pracy dydaktyczno-wychowawczej miała współpraca z Instytutem Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Corocznie, począwszy od 1963 roku studenci Instytutu pod kierunkiem docenta Stefana Dziedzica brali udział w praktykach pedagogicznych na terenie zakładu.
W wyniku dalszych przeróbek i remontów, w ostatnim roku szkolnym swej działalności w Międzybrodziu Bialskim, tj. w 1967/1968 Zakład dysponował pięcioma izbami lekcyjnymi i czterema sypialniami dla 74 podopiecznych. W tym okresie wzrosła również liczba kadry pedagogicznej do pięciu nauczycieli i dziesięciu wychowawców.
Ze względu na zwiększającą się ilość dzieci i trudne warunki lokalowe, które nie mogły sprostać zapotrzebowaniu, z inicjatywy posła Ferdynanda Łukaszka, powiatowe władze oświatowe podjęły decyzję o budowie nowego obiektu w Żywcu-Sporyszu. W latach 1967-1968 powstał budynek według projektu architektonicznego inż. Lecha Chamińskiego. Wykonawcą było przedsiębiorstwo Miastoprojekt z Krakowa. Kadrę kierowniczą Państwowego Zakładu Wychowawczego w Żywcu stanowili: Anna Syjota - dyrektor zakładu, Jan Strąg – dyrektor Szkoły, Jadwiga Cender - kierownik internatu oraz od 1972 r. wicedyrektor Danuta Łukaszek.
W latach 1960-1972 edukacją obejmowano tylko uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną. Od roku szkolnego 1972/1973 utworzono pierwszą, tzw. klasę życia dla uczniów z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym. Do 1975 roku organem nadzorującym dla Zakładu było Kuratorium Okręgu Szkolnego w Krakowie. W latach 1975-1998 nadzór pedagogiczny pełniło Kuratorium Oświaty i Wychowania w Bielsku-Białej.
W 1978 r. placówce nadano imię prof. Marii Grzegorzewskiej.
W roku 1980 dyrektorem Zakładu został Jan Strąg, dyrektorem szkoły Danuta Midor, kierownikiem internatu w dalszym ciągu pozostała Jadwiga Cender.
W latach 1983-1991 dyrektorem Zakładu był Kazimierz Ćwiękała, Danuta Midor - dyrektorem szkoły, kierownikiem internatu Małgorzata Łoniewska.
Z dniem 1 września 1985 roku weszła w życie decyzja przekształcająca Państwowy Zakład Wychowawczy w Żywcu w Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, w skład którego wchodziła: Szkoła Podstawowa Specjalna oraz Internat. Ośrodek podlegał bezpośrednio Kuratorium Oświaty i Wychowania w Bielsku-Białej.
W latach 1968 do 1998 nauka w szkole podstawowej trwała 8 lat. Uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim (taka nazwa niepełnosprawności intelektualnej wówczas obowiązywała) realizowali następujące przedmioty nauczania: język polski, matematyka, historia, wiedza obywatelska, geografia, przyroda, muzyka, plastyka, praca technika, kultura fizyczna, praktyczna nauka zawodu (do 1974 r.), religia (od roku szkolnego 1990/1991).
W tzw. klasach życia, uczono metodą ośrodków pracy Marii Grzegorzewskiej współżycia w zespole, samoobsługi, higieny osobistej oraz wdrażano uczniów do zasad bezpieczeństwa. Uczniowie bezpośrednio przez obserwację poznawali najbliższe środowisko. Stopniowo wprowadzano treści języka polskiego, matematyki i techniki przydatne w przyszłym dorosłym, codziennym życiu uczniów. Metodę tą stosuje się do dzisiaj w kształceniu dzieci i młodzieży niepełnosprawnej intelektualnie w stopniu umiarkowanym i znacznym.
W latach 1991-2002 funkcję dyrektora pełniła Danuta Midor. Dyrektorem szkoły była Danuta Zyzak, natomiast kierownikiem internatu – Tadeusz Łukańko. W roku szkolnym 1998/1999 w wyniku reformy szkolnictwa w Ośrodku powstały: 6 - klasowa Szkoła Podstawowa i 3 - letnie Gimnazjum. Wówczas wprowadzono nowe przedmioty nauczania w klasach dla uczniów z lekką niepełnosprawnością intelektualną - chemię i fizykę.
W latach 2002-2015 dyrektorem była Małgorzata Łoniewska, wicedyrektorem Monika Jerzyńska, kierownikiem internatu do 2006 roku Aleksandra Janeczko, do 2015 roku Jolanta Matuszek.
W roku szkolnym 2003/2004 rozpoczęła działalność Zasadnicza Szkoła Zawodowa dla absolwentów gimnazjum o specjalności kucharz małej gastronomii z praktyką w kuchni Ośrodka oraz oddział dla dzieci autystycznych. Wówczas do podstawy programowej szkolnictwa specjalnego wprowadzono nowy przedmiot nauczania – język angielski. Od 1 września 2004 roku w skład struktury ośrodka weszła Szkoła Przysposabiająca do Pracy dla uczniów z umiarkowaną i znaczną niepełnosprawnością intelektualną, autyzmem i sprzężeniami. W roku szkolnym 2009/2010 utworzono grupy rewalidacyjno-wychowawcze dla dzieci i młodzieży z głęboką niepełnosprawnością intelektualną.
W 2015 roku obowiązki dyrektora objęła Magdalena Worek, wicedyrektora Olga Łukańko, kierownika internatu do 2018 Paweł Luzar, od 2018 Katarzyna Żywczak. Rok później utworzono przy Ośrodku Warsztat Terapii Zajęciowej dla absolwentów Szkoły Przysposabiającej do Pracy, natomiast w 2017 roku rozpoczęto realizację wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, dzięki czemu Zarządzeniem Starosty Żywieckiego Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Żywcu stał się wiodącym ośrodkiem koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczym realizującym zadania wynikające z programu wsparcia dla rodzin ,,Za życiem”.
W wyniku reformy oświaty w 2017 roku przekształcono sześcioletnią Szkołę Podstawową w ośmioletnią, natomiast Zasadniczą Szkołę Zawodową w Szkołę Branżową I stopnia.
Organem prowadzącym dla SOSW w Żywcu od 1999 roku jest Starostwo Powiatowe w Żywcu, natomiast organem nadzorującym Kuratorium Oświaty i Wychowania w Katowicach z Delegaturą w Bielsku-Białej.
